Na Supernova 2018, waar er een beetje ( te weinig mijn inziens) werd gehamerd op de ethiek van techniek, verschijnt er nu een artikel in Knack, “Techniek is nooit neutraal. verplicht ethiekvakken voor toekomstige techniekontwikkelaars”. Daarin pleiten techniekfilosofen Mark Coeckelbergh en Katleen Gabriels samen met robotingenieur Bram Vanderborght voor verplichte ethiekvakken in de opleidingen van techniekontwikkelaars.
Effecten van technologische innovaties
Ik ben blij als mens en antropoloog om dit te lezen! Mocht je het nog niet weten: ik hou van ingenieurs en technische mensen. Zij zorgen voor #innovatie. Zelf ben ik een ander beestje. Dankzij het opgroeien tussen ingenieurs en mijn werkervaring met startups kan ik mee praten over verschillen nieuwe #technologieën.
Techniek gaat over “het leven makkelijker maken”. Dankzij AI kan borstkanker, bijvoorbeeld, sneller worden opgespoord. Door zelfrijdende auto’s – zonder eigenaarschap- krijgt mobiliteit een totaal andere betekenis. Door netwerkleren wordt een grotere gedeelte van leren informeel. We leren vaak zonder het te beseffen. Leren wordt het tijds- en plaatsonafhankelijk.
De ontwerpers van de tools en technologieën hebben best ook oog voor de onrechtstreekse effecten op #maatschappelijk vlak.
Enkele voorbeelden uit het artikel:
- Wie is er verantwoordelijk als een zelfrijdende auto inrijdt op een mens?
- Hoe kunnen we zorgrobots inzetten op maat van de patiënt?
- Wat met algoritmen die nu al bepalen wie er voor een job interview geselecteerd wordt? Stel dat die algoritmen kandidaten tegenhouden die in achtergestelde of probleemwijken wonen?
De brug tussen techniek en ethiek
Dat de brug tussen techniek en #ethiek of andere sociale wetenschappen zo groot blijft is, raakt me. Willen we allemaal geen #duurzame samenleving? We zitten nu in volle #transformatie op technologisch vlak laten we de koe bij de hoorns nemen!
Ethiek geven in de ingenieurs of meer technische opleidingen is een stap in de goede richting. Ik ga een stap verder, deze vakken moeten inzicht geven in de meerwaarde die sociale wetenschappers kunnen bijdragen in de digitale transformatie. Ik ben grote voorstander van #kruisbestuiving en samenwerkende teams, elke met hun eigen expertise maar met open mind en respect voor elkaar.
Het lijken me echt soms twee culturen: een eigen taal, eigen symbolen en rituelen, het wij – zij denken, de vooroordelen etc inclus. Elk vertrekt van zijn wereldbeeld, of model(len). Iets is juist of fout, heeft als logisch gevolg dat, voldoet aan zus-of-zo wet, verwijzend naar theorieën,….
Een verzameling van ingrediënten voor een “wijze” aftrap
Modellen zijn slechts vereenvoudigingen en geven een beperkt scope. Elk focust zich op slechts een gedeelte van het geheel. Pas als we vanuit verschillende modellen kijken, merken we #begrenzingen op. Door integratie van meerdere modellen, gaan we naar een breder beeld dat meer neigt naar “de realiteit”. Daarom is het raadzaam om nieuwsgierig te zijn naar de andere. Je leert de andere maar ook jezelf beter kennen.
Andere voorbeelden ( zie artikel) : wat als we geen rekening houden met verschillende huidskleuren bij machine learning? Wat met seksistische commentaren via chatbots? Vaak zijn deze resultaat omdat er enkel vanuit één leefwereld wordt gedacht en gekeken. Niet zo moeilijk om dit te vermijden denk ik dan…
Bovendien is de maatschappij een systeem van mensen en groepen mensen. Mensen zijn gesofisticeerd, multi-dimensioneel en zijn in staat tot reeksen van gedragingen. Uiteindelijk volgen we niet dezelfde vaste regels, in tegenstelling tot atomen. Mensen leren, veranderen, passen zich aan, wij zijn verdorie gekke wezens!
Om betekenis aan de wereld te geven of ze te begrijpen, heb je als individu verschillende modellen nodig. Zo creëer je interne dialoog tussen logica en de wereld. Je test deze standpunten in de realiteit en bouwt zo jouw eigen model: “reality feedback loop”.
Om duiding te krijgen in #complexe systemen, zoals samenlevingen, hebben we meerdere standpunten nodig. Liefst van verschillende modellen en verschillende invalshoeken. Het is fantastisch om deze uiteenlopende modellen te combineren en te leren uit de interacties die ontstaan tussen de variabelen, maar we kunnen geen algemeen groot model creëren, dat elke causale factor bevat. Het is belangrijk om snel te denken, om ons aan te passen, om te #observeren, te #verbeelden en #connecties tussen modellen en nieuwe inzichten te maken.
De afwerking: met of zonder olijf?
Om als individu de samenleving te begrijpen, is het belangrijk om verschillende modellen te begrijpen, dus petje af voor Mark Coeckelbergh, Katleen Gabriels en Bram Vanderborght. Zij stimuleren technische profielen om een breder perspectief krijgen. Hier wil ik ook een warme oproep doen aan alle sociaal wetenschappers. Ontdek de wereld van techniek: ze is zo boeiend! Aan elke innovatieliefhebber vorm en omarm gemengde teams. Luister met een open mind, inspireer en verbaas elkaar… Door diversiteit, transparantie en samenwerking gaat men sneller in innovatie en dit – ik heb het reeds gezegd- op een duurzame manier.
Blijft het moeilijk om de andere zijn standpunt te begrijpen schakel een antropoloog in. Maar blijf ook bewust van zijn of haar achtergrond. 😉
Knappe blog rond dit belangrijk thema. Ik zou naast ethiek vakken, verplicht “kunstexploratie” opnemen omdat kunst naar mijn gevoel net de verschillende invalshoeken van een realiteit helpt opentrekken.