Corporate cultuur & startup cultuur: een antropologische visie

Corporate Venturing Capital: een woord dat we tegenwoordig vaak tegen komen in sociale media. Om de technologische transformatie bij te benen zoeken steeds meer corporates naar samenwerking met een startups. Maar waar schuilen er gevaren?

Gaan naar een win/ win samenwerking

Startups hebben kapitaal nodig om te groeien en corporates moeten zich heruitvinden of vernieuwen door de komst van nieuwe technologieën, nieuwe waarden en behoeftes, door disruptieve modellen… Een win/win situatie nastreven is de beste oplossing. Hoe verlopen de samenwerkingen?

We zitten hier met twee zeer verschillende bedrijfsculturen, de ene reeds lang tijd gevestigd, gegroeid georganiseerd naar structuren die werk(t)en, de andere ingebed in een dynamische en flexibel ecosysteem.

Wat is nu bedrijfscultuur?

Cultuur heeft een allesomvattend karakter en beslaat alle aspecten van het menselijk handelen en denken. Dit menselijk handelen brengt structuren ( culturele, sociale en psychische) voort. Deze structuren gaan een eigen leven leiden. Deze structuren bepalen in sterke mate zowel de situatie  waarin mensen handelen als de hulpbronnen die ze daarbij nodig hebben.

Kennis is binnen cultuur belangrijk. Culturen leveren interpretatiekaders als handelingsaanwijzingen, waardoor een collectief mental programma ontstaat. Dit geeft richting aan het handelen binnen een bepaalde samenleving en of bepaalde groep. Cultuur is dynamisch en creatief.

Een organisatie is een samenwerkingsverband, die op basis van bepaalde culturele modellen heel bewust door mensen wordt  geconstrueerd om welbepaalde doelstellingen te realiseren. Het reilen en zeilen zijn in allerlei opzichten het niet-bedoelde gevolg van intentioneel handelen.

De cultuur van de organisatie wordt geproduceerd door interactiestructuren van de organisatie.

Cultuur wordt gevormd door werkelijkheidsconcepties, waarden en gedragscodes die betrekking hebben op het werk binnen de organisatie en de wijze waarop dat werk sociaal is georganiseerd.

Corporate culture & start-up culture

De corporates zien zichzelf als relatief autonoom. Ze zijn niet perse actief binnen een ecosysteem, wel is er een structuur gegroeid waarbinnen de verschillende afdelingen en mensen hun rol vervullen. De taken van de individuele actoren zijn meestal goed afgebakend en omschreven.

De startups maken deel uit van het ecosysteem en ze erkennen het belang ervan. Het gevolg is dat zij hun plek/ rol hierin opnemen om het evenwicht binnen het ecosysteem te bewaren. Enkele belangrijke waarden binnen het startup ecosysteem zijn; transparantie, pay – it – forward- principe en non- exclusiviteit. De actoren binnen de startups zijn beperkt en nemen meestal verschillende rollen en taken op zich.

Een ander belangrijk verschil is dat de corporates meestal meer risico mijdend zijn en streven naar groei steunend op de mentale modellen en cultuur die ze tot nu toe hadden. Startups zijn explorerend en hebben de honger naar groei en creatie, er is minder angst voor risico maar vaak wel de nood aan kapitaal voor de creatie en innovatie. Ze gaan lean en agile te werk, dit vergt natuurlijk veel flexibiliteit en snelle schakelingen.

De actoren die binnen corporates samenwerken hebben vaak heel verschillende belangen. De leden laten hun handelen tenslotte niet alleen leiden door de belangen van de organisatie als geheel, maar ook door persoonlijke en groepsbelangen. Macht, persoonlijke ambitie, belangentegenstellingen, groepsidentiteit leiden tot samenwerkingen en competitie.
De inhoud van de bedrijfscultuur wordt bepaald door: wat mensen in het kader van specifieke taakstellingen van die organisatie doen met hun culturele bagage, die ze van buiten af in de organisatie meebrengen.

Verder zien we dat binnen de bedrijfscultuur verschillende subculturele variaties bestaan door tegengestelde belangen.

Binnen de startups kunnen er zeker ook fricties ontstaan maar meestal zijn er geen tegenstrijdige belangen, de groep actoren is beduidend kleiner waardoor het algemene doel duidelijker in beeld blijft. De meeste actoren hebben contacten binnen het ecosysteem waardoor de subculturele variaties kleiner zijn.

GEDEELDE CULTUUR ZORGT VOOR COMMUNICATIE

bedrijfscultuur wordt voortgebracht door communicatie. De werkelijkheidsconcepties, waarden en normen van de bepaalde cultuur behouden hun geldigheid omdat men elkaar daarop in het kader van het alledaagse werk binnen de organisatie aanspreekt. Omdat ze zijn verinnerlijkt in de regels en procedures, die men volgt, en omdat ze symbolisch tot uitdrukking worden gebracht in de rituelen die men met elkaar opvoert.

Anders dan de cultuur van een samenleving is die van een organisatie immers in min of meerdere mate verbonden met personen die in die organisatie of een deel ervan een belangrijke rol spelen. bedrijfscultuur is in deze zin de dynamiek van de collectieve leerprocessen. Inzichten en ideeën die niet meer bruikbaar blijken of niet meer worden gebruikt in de onderlinge communicatie verschuiven en verdwijnen op den duur. In de collectieve leerprocessen zijn consensus en dissensus op specifieke wijze met elkaar verbonden.

Het deel hebben aan dezelfde cultuur maakt het echter mogelijk om over deze meningsverschillen met elkaar van gedachten te wisselen in termen van concepties, waarden en normen waarover men het wel eens is met elkaar.

Een gedeelde cultuur is dus de consensus die mogelijk maakt over dissensus met elkaar in gesprek te blijven.

Juist dit ontbreekt tussen de corporates en de startups er is geen gemeenschappelijke bedrijfscultuur en veel waarden en rituelen zijn juist contradictorisch. De corporates met hun management zijn, zoals eerder gezegd, terughoudender. Bovendien bestaan er binnen corporates verschillende subculturen, die vaak verbonden zijn met welbepaalde expertises en posities binnen de organisatie. Macht en belang beïnvloeden de communicatieprocessen die aan de cultuur haar dynamiek verlenen. Voordat men definitief tot besluitvorming kan komen, moet er eerst intern een consensus worden gezocht. Deze procedure verloopt veel te traag voor de dynamische startups.

Vanuit het perspectief van de startups (net als voor het handelend individu binnen de corporate) is er sprake van allerlei contradicties, inconsistenties en tegenstellingen in de culturele kennisvoorraad waaruit de corporates putten. Het gevolg hiervan is maar al te vaak verwarring, onzekerheid en onderlinge tegenstellingen.

VOORBEREIDING: ONTWIKKEL EEN SUBCULTUUR DIE AANSLUIT BIJ STARTUP CULTUUR

Om deze onzekerheden tegen te gaan is het belangrijk dat er binnen de corporate reeds een subcultuur bestaat die contacten heeft met het ecosysteem. Ik verwijs hiervoor naar het artikel van Omar Mohout waar verschillende soorten samenwerkingen tussen Corporate en Startups beschreven worden. Omar wijst ook op evenwaardige partnerships, de samenwerking moet zin hebben en waarde creëren voor beide partijen, anders zit de machtsverhouding niet goed en zal er niet meer worden geïnvesteerd in de samenwerking.

Evelien Verschroeven
Observation – Imagination – Connection